Akupunktura

Akupunktura (z łac. acus – igła, punctura – (u)kłucie) – technika leczenia wywodząca się ze Wschodu (Chiny, Japonia, Mongolia). Jest obecnie uznawana w wielu krajach jako uzupełnienie medycyny konwencjonalnej, chociaż jej skuteczność jest przedmiotem debat i trwających badań klinicznych.

Akupunktura służy do redukowania bólu oraz utrzymania lub przywrócenia równowagi energii qi organizmu, będącej warunkiem jego sprawnego funkcjonowania.

Technika ta polega na nakłuwaniu ciała srebrnymi lub złotymi igłami w odpowiednich punktach, odpowiadających za największą aktywność narządów wewnętrznych. Punkty te zlokalizowane są wzdłuż tzw. meridianów (linii energetycznych), zgodnie z pseudonaukową koncepcją wyrównywania potencjału energetycznego organizmu.

Obecnie w Chińskiej Republice Ludowej funkcjonuje wiele państwowych uczelni medycznych, na których akupunktura może stanowić główny kierunek studiów.

Starożytność
W Chinach korzeni akupunktury można doszukiwać się w odległej epoce kamienia, Bian shi lub zaostrzonych kamieniach. Kamienne igły do akupunktury sięgają 3000 r. p.n.e. i zostały odnalezione przez archeologów w Środkowej Mongolii[1][2]. Wyraźne dowody pochodzą z pierwszego tysiąclecia p.n.e., zidentyfikowano także archeologiczne dowody z czasów dynastii Han (202 p.n.e.-220 n.e.).

Ostatnie badania 5000 letniej mumii Ötzi odnalezionej w Alpach wykazały ponad 50 tatuaży na jej ciele, a niektóre z nich odpowiadają punktom akupunkturowym, które obecnie mogłyby być stosowane w leczeniu dolegliwości Ötzi. Niektórzy naukowcy twierdzą, iż jest to dowód na to, że techniki podobne do akupunktury były praktykowane we wczesnej epoce brązu w innych miejscach Eurazji.

Artykuł The Lancet opublikowanym przez Dorfera i przyjaciół dostarcza nam nastepującyc informacji: „zakładamy, iż system medyczny podobny do akupunktury (chiński Zhenjiu: nakłucie i wypalanie) mógł być praktykowany w Europie Środkowej 5.200 lat temu... Zdaje się więc, iż podobne metody leczenia były w użyciu długo przed ich wcześniejszym znanym okresem praktykowania w tradycji medycyny starożytnych Chin. Oznacza to prawdopodobieństwo, że akupunktura wywodząca się z kontynentu euroazjatyckiego była praktykowana co najmniej 2000 wcześniej niż jest to uznawane”[3].

Korzenie akupunktury w Chinach nie są znane. Najstarszy chiński tekst medyczny traktujący po części o akupunkturze – żółty cesarski Classic of Internal Medicine (History of Acupuncture) Huangdiego Neijinga został stworzony około 305-204 r. p.n.e. Jednakże w chińskich tekstach medycznych (grobowców Mawangdui z okresu 68 r. p.n.e.) nie ma wzmianek o akupunkturze. Odnaleziono pewne hieroglify pochodzące z 1000 r. p.n.e., które mogą wskazywać na wczesne wykorzystanie akupunktury. Odkryto także w ruinach kamienie Bian, skały z ostrymi zakończeniami wykorzystywane w starożytnych czasach do leczenia chorób. Niektórzy naukowcy wierzą, że upuszczanie krwi, do którego były stosowane te kamienie, należy także do technik akupunktury[4].

Zgodnie z jedną z legend[5], akupunktura rozwinęła się w Chinach dzięki doświadczeniom niektórych żołnierzy ranionych przez strzały w bitwie, którzy podczas ranienia odczuwali ból w innych częściach ciała. I tak w konsekwencji ludzie zaczęli eksperymentować ze strzałami (i następnie z igłami) tworząc terapię.
Era nowożytna[6][7][edytuj]

Po rewolucji chińskiej w 1911 r. wprowadzono medycynę zachodnią, co wpłynęło na drastyczny spadek praktykowania akupunktury oraz chińskiego ziołolecznictwa. Ze względu na dużą liczbę ludności i zapotrzebowanie na opiekę medyczną, akupunktura i ziołolecznictwo pozostały w dalszym ciągu popularne na szczeblu regionalnym, a później wśród tzw. „bosych lekarzy”, czyli miejscowych zajmujących się leczeniem przy pomocy tradycyjnej medycyny chińskiej, którzy dzięki swej działalności zabezpieczali minimum w zakresie opieki medycznej na prowincjach. Akupunkturę stosowano podczas Długiego Marszu i pomimo trudnych warunków pomagała ona utrzymać zdrowie Chińskiej Armii Wyzwolenia. Sprawiło to, że Mao Zedong - przywódca chińskiej partii komunistycznej, zobaczył, iż akupunktura stanowi ważny element w systemie medycyny chińskiej. R.C. Crozier w swej książce Traditional medicine in modern China (Harvard University Press, Cambridge, 1968) (Tradycyjna medycyna w nowoczesnych Chinach) wyraził swą niechęć wobec tradycyjnych środków chińskiej medycyny w kierunku przywódców chińskiej partii komunistycznej, wyśmiewając je jako przesądne, nieracjonalne i zacofane. Akupunktura także podlegała tej krytyce. Natomiast przewodniczący Partii Komunistycznej Mao Zedong wyraził opinię, iż "medycyna chińska i farmakologia są wielką skarbnicą i należy dołożyć wszelkich starań, aby je odkrywać i ulepszać” W późnych latach 50. i do lat 60. kontynuowano badania akupunktury na drodze dalszej analizy starożytnych tekstów, jej klinicznego wpływu na różne choroby, jej właściwości znieczulających i wpływu na wewnętrzne organy.

Wysyłano przedstawicieli poza terytorium Chin w celu zbierania teoretycznych oraz praktycznych informacji o praktykowaniu medycyny chińskiej. Tradycyjna medycyna chińska (TMC) to sformalizowany system medycyny chińskiej, który łączy wykorzystanie akupunktury, chińskiej medycyny ziołowej, tui na i innych form. Po rewolucji kulturalnej TMC została włączona do programów nauczania uniwersytetu medycznego zgodnie ze strategią "Three Roads", według której TMC, biomedycyna i synteza ich obu miały być dopuszczone do badania i praktykowania. Od lat 70. do chwili obecnej, akupunktura wciąż odgrywa ważną rolę w systemie medycyny chińskiej, a Chiny zajmują wiodące miejsce w badaniu wszystkich aspektów zastosowania i skutków klinicznych akupunktury.

W latach 70., po tym jak Amerykanie sprowadzili z Chin do swego kraju sprawozdania pacjentów poddawanych poważnym zabiegom przy użyciu akupunktury jako jedynej z form znieczulenia, akupunktura stała się popularna także i w Ameryce. Krajowe Stowarzyszenie Akupunktury (ang. The National Acupuncture Association) jako pierwsze krajowe stowarzyszenie akupunktury w USA zaczęło rozpowszechniać akupunkturę na Zachodzie prowadząc seminaria i prezentacje badań. W 1972 roku Krajowe Stowarzyszenie Akupunktury utworzyło klinikę leczenia bólu Uniwersytetu Kalifornijskiego w Los Angeles, natomiast uważa się, iż pierwszą klinikę akupunktury w USA założył dr Yao Wu Lee w Waszyngtonie w 1972 roku[8].
Bibliografia[edytuj]
Zbigniew Garnuszewski: Akupunktura we współczesnej medycynie. AMBER, 1997, Warszawa.
Zbigniew Garnuszewski: Renesans akupunktury. Wyd. Sport i Turystyka, 1988, Warszawa.
E.L. Maczeret, I.Z. Samosiuk: Akupunktura i inne metody refleksoterapii. PZWL, 1992, Warszawa.